Ομιλία επί το τεσσαρακονθήμερον μνημόσυνον του αγαπημένου και σεβαστού μας πατέρα, μακαριστού Αρχιμανδρίτου Τίτου Εμμ. Θεωνά.

Χαριτίνη Γ. Πανοπούλου*

Σεβαστέ κι αγαπημένε μας  πατέρα Τίτο,                              «Γῆρας γὰρ τίμιον οὐ τὸ πολυχρόνιον»,   και κατά το θέλημα του Ουράνιου πατέρα μας, αποχώρησες της επίγειας πραγματικότητας πριν καν βιώσεις το γήρας, αλλά μεστός από θερμή αγάπη και νεανικό ζήλο, τιμώντας απόλυτα την ιεροσύνη και το έργο ἐφ' ὧ ετάχθης.  

Κάνοντας τα πρώτα πνευματικά σου βήματα κοντά στον μακαριστό Μητροπολίτη Τιμόθεο, Α' επίσκοπο Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας και μετέπειτα γνωρίζοντας τον πνευματικό σου πατέρα Τιμόθεο Παπαδάκη και καθοδηγητή όλων μας στην Ενορία της Παναγίας, ξεκίνησες την πνευματική σου πορεία και το μέγιστο έργο της Ιεροσύνης το 1985. Εμέλε η Ενορία αυτή να είναι το γεώργιον στο οποίο αγωνίστηκες να καλλιεργήσεις το ποίμνιο της περιοχής αυτής, εμπόνως και εν αγώνι, μαζί με τον λατρευτό μας Πατέρα Τιμόθεο ο οποίος σου χάρισε το αποστολικό όνομα του Αγίου Τίτου πρώτου επισκόπου Κρήτης, προς τιμήν του πνευματικού του πατέρα Τίτου Μητροπολίτη Παραμυθίας τον οποίο αγαπούσε ιδιαίτερα. Κι έτσι στα βήματα του Αποστόλου, με την χάρη του Αγίου Πνεύματος και την αρωγή και καθοδήγηση του πνευματικού σου, εξελίχθηκες σε έναν άρτιο ιερέα, «περὶ πάντα σεαυτὸν

παρεχόμενος τύπον καλῶν ἔργων, ἐν τῇ διδασκαλίᾳ ἀδιαφθορίαν, σεμνότητα, ἀφθαρσίαν, λόγον ὑγιῇ, ἀκατάγνωστον» (Πρὸς Τίτον, Κεφ. β', 7-8) όπως παρήγγειλε ο Απόστολος Παύλος στον Απόστολο Τίτο.

 Στα βήματα της αγάπης του Χριστού μας, άνοιξες διάπλατα την αγκαλιά σου σε κάθε ενορίτη και πιστό που σε προσέγγισε, με μόνο σκοπό και γνώμονα, να οδηγείς τον καθένα από την δική σου αγκαλιά, στην αγκαλιά του Χριστού και της Κυρίας Θεοτόκου. Με όλα τα χαρίσματα του Αγίου Πνευματος στην ψυχή σου, που σε στόλιζαν διαρκώς, σωφροσύνη, εγκράτεια, υπομονή, επιμονή, χαρά αναστάσιμη, ζέστανες τις καρδιές μας και φώτισες τις ζωές μας. Κι η αγκαλιά σου ήταν συχνά γεμάτη με ένα παιδί. Αγαπούσες πολύ τα παιδιά και λάτρευες να παίζεις μαζί τους, γιατί στ' αλήθεια πατέρα μας είχες επιτύχει να είσαι κι εσύ στην καρδιά σου, ένα από αυτά καθώς το παρήγγειλε ο Χριστός μας «γένησθε ως τα παιδία». Πάντα απλός, προσιτός, άμεσος, ειλικρινής, προσηνής, χαμογελαστός, έτοιμος να ακούσεις το πρόβλημα και την δυσκολία καθενός, πρόθυμος πάντοτε να βρεις λύση αφιερώνοντας πολύ χρόνο νουθετώντας, και καταθέτοντας στον Χριστό την εκτενή προσευχή σου. Κανείς που σε προσέγγισε δεν έφυγε ποτέ χωρίς την εγκάρδια συμβουλή σου χωρίς την βοήθεια, την παρηγοριά, την φιλανθρωπία, το γνήσιο πατρικό ενδιαφέρον και στοργή που πήγαζαν από την καρδιά σου.

 Βάσταζες κάθε πόνο και κάθε δυσκολία, όχι μόνο δική σου αλλά και των πνευματικών σου παιδιών, με σιωπή. Μυστικά προσευχόσουν με αφοσίωση και αντιμετώπιζες κάθε περίσταση με περισυλλογή. Έλεγες συχνά: «Προσευχόμαστε, και θεωρούμε ότι ο Χριστός δεν αποκρίνεται. Ο Χριστός, ωστόσο, μας μιλάει, απαντάει μέσα μας. Εμείς όμως δεν τον ακούμε διότι κάνουμε πολύ φασαρία. Όταν ησυχάσουμε και παύσουμε τον ''εσωτερικό θόρυβο'' που δημιουργούν οι δικές μας επιθυμίες και οι βιοτικές μέριμνες, τότε θα τον ακούσουμε. Και στις προσευχές θα απαντήσει και θα μας βοηθήσει ουσιαστικά και καθημερινά».  Έτσι κι εσύ, κατά την γνήσια μοναστική παράδοση, πορεύτηκες εν σιωπή, ησυχία και προσευχή, ακούγοντας το θείο θέλημα και εφαρμόζοντάς το, γινόμενος παράδειγμα για όλους.

 Η προσευχή δεν έλειψε από τα χείλη σου, ούτε και το κομποσκοίνι από τα χέρια σου. Μας έμαθες να αγαπάμε τις καθημερινές προσευχές, ώστε να τις εντάσσουμε στο πρόγραμμα και την ζωή μας. Οι Ιερές Ακολουθίες ήταν η μεγάλη σου αγάπη και ο ζήλος σου για αυτές χαρακτηριστικός. Δεν έλειπες από κανέναν εσπερινό, Παράκληση, Ιερό Μυστήριο, δίνοντας όλο σου τον εαυτό για την διακονία των πιστών και όσων κατέφυγαν κοντά στην Παναγία μας. Νουθέτησες πλήθος κόσμου, με πυξίδα τις εντολές του Χριστού και των αγίων πατέρων, των οποίων τα συγγράμματα αγαπούσες πολύ και ανέλυες στην συντροφιά του Ανοικτού Προβληματισμού, κάθε Πέμπτη, παράλληλα με το κήρυγμα του Γέροντα κάθε Τετάρτη. Πολύ αγαπημένος σου πατέρας στις αναλύσεις, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο έχων και την ίδια καταγωγή με σένα, από το αγαπημένο σου νησί την Νάξο, αλλά και ο Ιερός Χρυσόστομος και άλλοι πατέρες. Με υπομονή, σοβαρότητα και πατρική στοργή, συμμετείχες τα τελευταία χρόνια και στην ομάδα κατά της κατάθλιψης που λάμβανε χώρα στα πλαίσια του προγράμματος ψυχολογικής υποστήριξης που παρείχε η Ενορία μας, προσπαθώντας να φέρεις το φως του Χριστού και στον τομέα αυτό.

 

Η αγάπη σου για την μουσική, όπως και του πατέρα μας Τιμοθέου ήταν πολύ έντονη. Ιδρύσατε μαζί το «Θεομητορικόν Ωδείον» στο οποίο με αμείωτο κέφι, εργάστηκες να προσελκύσεις παιδιά και μεγάλους, να σπουδάσουν την όμορφη τέχνη της μουσικής. Αφιερώσατε και αυτήν την δραστηριότητα στο Πάντιμο Πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, με τον χαιρετισμό

«Χαῖρε νοητὴ χελιδὼν ἡ ἡδύλαλος» και αγωνίστηκες να γεμίσει το Ωδείο μας από παιδικές φωνές, μελωδίες, τραγούδια, σπουδές και πρόοδο μέσα από την μουσική, σκορπίζοντας χαμόγελα και χαρά. Ήταν μεγάλη επιθυμία σου, να μπορούσαν να μάθουν μουσική όλοι όσοι την αγαπούν και ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός που είναι το Ωδείο, βοήθησες πολλούς να σπουδάσουν με οικονομικά δίδακτρα αλλά και χορηγίες, κυριολεκτικά όχι μόνο απ' το υστέρημα του Ωδείου αλλά και το προσωπικό σου υστέρημα. Η παρουσία σου στο Ωδείο, αγαπημένε μας πατέρα, μας έδινε πάντα μεγάλη χαρά,  που γέμιζε  τις καρδιές και ενίσχυε τις σπουδές μας. Η  χαρά σε έκανε να λάμπεις, όταν έβλεπες το Ωδείο γεμάτο από παιδιά κι  έψαλες κι εσύ μαζί μας στις πρόβες της Θεομητορικής χορωδίας.  Το χαμόγελό σου γινόταν ακόμα πιο φωτεινό, όταν  μας έβλεπες να διδάσκουμε, καθώς περνούσες από τις αίθουσες και γεμίζοντάς μας ελπίδα και δύναμη. Ένα μεγάλο  ευχαριστώ από μένα προσωπικά,  μέσα από την καρδιά μου, που τόσα χρόνια με στήριξες να ολοκληρώσω με θάρρος τις μουσικές σπουδές μου στο Ωδείο μας, έχοντας την ευλογία να διδάσκω τώρα σε αυτό, υπό την σκέπη της Θεοτόκου και τις άνωθεν ευχές σου.

 

Υπήρξες το πρώτο και ακριβό πνευματικό παιδί του πατέρα μας Τιμοθέου, από τις επτά συνολικά συμμαρτυρίες παιδιών του που ώθησε στην ιεροσύνη, και ακολουθώντας τα βήματά του, κέρδισες στις καρδιές όλων τη θέση ενός στοργικού πατέρα και άξιου πνευματικού συνεχιστή του. Εξελίχθηκες κοντά του με την δική σου ιδιαίτερη προσωπικότητα ώστε να καταστείτε ομού πνευματικοί γονείς μας. Πάντα συναρωγός σε ολες τις δραστηριότητες της Ενορίας, με συμβολή, ενίσχυση και καθοδήγηση  ουσιαστικές και καθοριστικές. Συνεργαστήκατε για δεκαετίες και οργανώσατε δεκάδες εκδηλώσεις και δραστηριότητες, με ένα κοινό στόχο και σκοπό: την γνωριμία όλων μας με τον Χριστό. Υπήρξατε ένα πνεύμα και μία καρδιά στην οποία ακούμπησαν εκατοντάδες άνθρωποι οι οποίοι μεγάλωσαν και γαλουχήθηκαν εν Χριστώ κοντά σας. Ο Γέροντας ήταν το πνευματικό πρότυπο, η έμπνευση και το στήριγμά σου και ο κυματοθραύστης του καθημερινού βίου, για πλήθος προσώπων της Ενορίας, ενάντια στους πειρασμούς και τις καθημερινές αγωνίες. Αλλά και συ, ως άλλος Σίμων Κυρηναίος, σήκωνες μαζί του το βάρος μετατοπίζοντας το φορτίο που επωμιζόταν καθημερινώς. Μοιραζόσασταν τους προβληματισμούς και με  κοινή πνευματική πορεία, μας καθοδηγούσατε στον δύσβατο πνευματικό δρόμο, χαράσσοντας  το μονοπάτι που θα ακολουθούσαμε, φωτίζοντάς το με τους λόγους και τις παραινέσεις σας. Κι εμείς, προχωρούσαμε με εμπιστοσύνη πάνω στα φωτεινά σας βήματα όπως τα μικρά παιδιά στων γονέων τους. Ο Γέροντας ήθελε να είσαι ο συνεχιστής και διάδοχός του. Συχνά  έλεγε πως θα φύγει και να είσαι έτοιμος να συνεχίσεις το έργο, μα θυμάμαι πάντα το βλέμμα  σου που έλεγε  πόσο είχες ανάγκη την πατρική του παρουσία στην ζωή σου. Κι εκείνος όμως ήθελε να είναι παρών,  στήριγμα ως  γνήσιος πατέρας. Μαζί λοιπόν στην ζωή, μαζί  στον θάνατο, μαζί και στην Ανάσταση. Δεν είναι λίγες οι φορές όπου πνευματικοί αποχωρώντας από τη ζωή, ευδόκησε ο Θεός να ακολουθήσει αμέσως και ο αγαπημένος τους μαθητής, όπως η περίπτωση του Μεγάλου Ευθυμίου με τον μαθητή του Δομετιανό και πολλών άλλων, από τις ιστορίες του Γεροντικού. Αντίστοιχα και οι μακαριστοί Μητροπολίτες Τιμόθεος και Τίτος κατά σάρκα και κατά πνεύμα αδελφοί, έφυγαν πολύ κοντά, καθώς ο πρώτος δεν άντεξε την απουσία του δευτέρου. Κι ενώ εμείς περιμέναμε την επιστροφή σας και την παρηγοριά της παρουσίας σας, θέλησε ο Θεός να φύγετε σχεδόν μαζί, χωρίς ποτέ, κατά θεία οικονομία, να μάθει ο ένας για τον θάνατο του άλλου. Χαιρετηθήκατε  στην γη, για να ξανασυναντηθείτε λίγο μετά στον Ουρανό, για να συνεχίσετε μαζί, όπως πάντα, την δοξολογία του αγαπημένου σας Χριστού. Κι ο πόνος μας μπορεί να είναι διπλός τώρα, όμως και η πρεσβεία και η χάρη που έχουμε από εσάς είναι διπλή. Διότι, όπως ως άγγελοι πολιτευθήκατε στη γη, ομοίως και στον ουρανό.

 

Γλυκέ μας Πατέρα! Αγάπησες πολύ τη θάλασσα, τον ήλιο και τη μουσική. Τώρα θα πλέεις στην απέραντη θάλασσα της αγάπης και του φωτός του Χριστού μας και θα απολαμβάνεις τις πιο όμορφες και ουράνιες μελωδίες. Θα δοξολογείτε με τον πνευματικό μας πατέρα Τιμόθεο, τον Τρισάγιο Θεό και την Παρθένο Μαρία, που υπήρξαν η απόλυτη κατεύθυνση της ζωής σας. Μας μάθατε να αγαπάμε, να συγχωρούμε, να υπομένουμε, να επιμένουμε, να αγωνιζόμαστε, να μην φοβόμαστε, να πίπτουμε και να εγειρόμαστε. Όποτε σκοντάψαμε, ήταν το δικό σας πατρικό χέρι που μας σήκωσε και περιποιήθηκε τις πληγές μας. Ήσασταν για εμάς μικροί Χριστοί! Πολλές φορές βιώνοντας την αγάπη σας, σκεφτόμουν πώς αν εσείς μας αγαπάτε τόσο πολύ, πόσο άραγε θα μας αγαπά ο Χριστός ο ίδιος! Η παρουσία σας στην ζωή μας ήταν, και συνεχίζει να είναι, καταλυτική και συγκλονιστική. Υπήρξατε το ακλόνητο στήριγμα και η χαρά μας, περάσαμε κοντά σας τα πιο όμορφα πνευματικά και ευτυχισμένα χρόνια της ζωής μας. Κι όσα ακόμα χρόνια κι αν περάσουν, θα ζείτε στις καρδιές μας, οι νουθεσίες σας θα ηχούν στα μέσα μας και το παράδειγμά σας θα είναι ζωντανό.  Πατέρα Τίτο μας, θα μας λείψει το γλυκό σου χαμόγελο, η πατρική και ζεστή  σου αγκαλιά, η γαλήνια και ασκητική μορφή σου, το γέλιο και τα πειράγματα καθώς για όλους μας υπήρχε πάντα ένα αστείο και για κάθε λέξη κι ενα τραγούδι, που μας έκανε να γελάμε και να φωτίζονται τα πρόσωπά μας. Σ'  ευχαριστούμε εκ βαθέων για όσα μας χάρισες,  τον χρόνο, τις υπέροχες στιγμές που ζήσαμε μαζί  ως πνευματική οικογένεια, τον ίδιο σου τον εαυτό. Έχουμε όμως τη σιγουριά, ότι   θα εξακολουθήσουμε να έχουμε την προστασία σου, όπως και η λατρευτή σου μητέρα Ευδοκία και οι αγαπημένες σου αδελφές Μαρία, Ελένη και Χριστίνα, οι γαμπροί και τα ανίψια, όπως γινόταν και στην γη.  Τώρα, καθώς θα ανταμωθείτε με τον κατά σάρκα πατέρα σας Μανώλη, του οποίου η απώλειά   στη μικρή ηλικία, ήταν γεγονός που καθόρισε τον πνευματικό σου προσανατολισμό, θα συναντήσεις με  θείο  πατέρα Ιερόθεο Ιερομόναχο, τον προπάππο  πρεσβύτερο Εμμανουήλ και όλους τους συγγενείς βιολογικούς και πνευματικούς.  Κι όλοι μαζί, θα πρεσβεύετε και για όλους εμάς.

 

Πατέρα μας γλυκέ, καλή αντάμωση εν Κυρίω. Χριστός Ανέστη!!

 

Χαριτίνη Γ. Πανοπούλου

Εκ της Ενορίας Παναγίας Πρασίνου Λόφου Ηρακλείου Αττικής.